Salam Sejahtera,berikut merupakan realiti keadaan tadahan air di Malaysia.Moga menjadi iktibar...Selamatkan alam...
Ancaman utama air mentah
Hutan konkrit, sungai yang kotor, pembuangan sampah sarap ke dalam sungai, pembalakan tidak terkawal dan kegiatan pelancongan semuanya menyumbang kepada kehilangan sumber air.
BERBILION ringgit dijangka dibelanjakan untuk membersihkan Sungai Klang yang panjangnya 120 kilometer. Jumlah itu dilaporkan adalah sebahagian daripada RM10 bilion yang diperuntukkan oleh kerajaan negeri Selangor untuk membangunkan semula Klang, Petaling Jaya dan Kajang.
Tanpa perlu dizahirkan, sungai yang sihat amat bergantung kepada persekitaran kawasan tadahan airnya. Namun, berapa ramai di antara kita yang menghargai kenyataan ini atau memilih untuk berlaku jahil atau mengabaikannya?
"Hutan di tepian sungai menerima sejumlah besar air hujan, di samping diserap tumbuhan, selebihnya akan menyerap ke dalam bumi untuk memulihkan kelembapan tanah. Proses semula jadi ini memungkinkan air dalam bumi dilepaskan ke sungai di dalam hutan dalam bentuk semula jadi.
"Sewaktu musim tengkujuh, hutan ini bertindak sebagai span dengan menyerap sejumlah besar air hujan dan mengurangkan jumlah air yang mengalir ke sungai. Ketika musim kering pula, hutan secara perlahan-lahan akan melepaskan air dari dalam tanah ke dalam sungai menerusi proses graviti," jelas Dr. Chan Ngai Weng, Profesor Bahagian Geografi, Universiti Sains Malaysia (USM).
Hutan konkrit
Menurut Dr. Ngai Weng, menerusi proses transpirasi (pengewapan air), sebatang pokok yang bersaiz sederhana kehilangan lebih 200 liter air sejam ketika cuaca panas.
Sejumlah besar pengewapan air akan naik ke atmosfera untuk membentuk awan, yang akhirnya akan menghasilkan hujan, katanya.
Dengan mengambil Pulau Pinang sebagai contoh, beliau berkata, pulau itu kehilangan sumber transpirasi kerana kebanyakan hutannya lenyap disebabkan memberi laluan kepada hutan konkrit.
"Serupa juga dengan Kuala Lumpur. Sekiranya hutan konkrit menggantikan hutan tepian sungai, banjir kilat akan berlaku dengan lebih kerap kerana ketidakmampuan untuk menyerap air hujan.
"Tanpa hutan, air akan lebih tercemar kerana tiada penurasan semula jadi," kata Ngai Weng yang juga Presiden Water Watch Penang (WWP).
MAKETAB mengambil contoh air di kawasan tadahan air Sungai Terla, Cameron Highlands.
WWP ialah pertubuhan bukan berbentuk keuntungan yang ditubuhkan pada November 1997 sebagai sebahagian daripada Inisiatif Kelestarian Pulau Pinang di bawah Institut Penyelidikan Sosio-Ekonomi dan Alam Sekitar (SERI) Pulau Pinang.
Ngai Weng juga memberitahu, sungai-sungai di Pulau Pinang secara umumnya masih kotor.
"Berdasarkan hasil tinjauan Jabatan Alam Sekitar (JAS) dan penilaian kami sendiri, kualiti sungai di Pulau Pinang tidak berubah seperti yang diharapkan. Malah, keadaannya semakin merosot sejak tahun-tahun kebelakangan ini kerana sikap buruk orang ramai yang membuang sampah ke dalam sungai," jelasnya.
Bukit Larut
Menjadikan sungai sebagai tong sampah, lama-kelamaan ia akan membunuh ekosistem sungai tetapi jika kebersihannya dijaga ia adalah situasi menang-menang, kata Piarapakaran Subramaniam, Pengurus, Bahagian Alam Sekitar, Gabungan Persatuan Pengguna-Pengguna Malaysia (Fomca).
"Sekiranya kita menjaga kebersihannya, ia menjadi sumber air dan menyediakan juga hidupan akuatik sebagai sumber makanan untuk kita.
"Kita disarankan supaya tidak mengeksploitasinya secara berlebihan. Eksploitasi sumber sungai yang terlalu banyak boleh mencetuskan impak negatif, bersamaan juga dengan melakukan pencemaran," kata Piarapakaran.
Piarapakaran yang juga Pengarah Eksekutif Forum Air Malaysia (MWF) memberitahu, tidak ada banyak lagi kawasan tadahan air yang bersih di Malaysia.
Bukit Larut, Perak sebagai antara jumlah kecil yang masih ada, beliau berkata, pembuangan sampah merata-rata akibat kegiatan pelancongan yang semakin meningkat memberi impak ke atas kawasan tadahan air itu kepada tahap yang membimbangkan.
"Membuang sampah merata-rata secara langsung akan mencemarkan punca air yang bersih. Kita dapat lihat sebahagian besar mereka yang bersantai di Bukit Larut juga minum air daripada punca air yang ada di kawasan itu.
"Kami tidak menggalakkan perkara ini memandangkan pembuangan sampah berlaku di merata-rata tempat dan banyak lagi punca pencemaran yang sedang berlaku di kawasan berkenaan," katanya.
Menurut beliau, terdapat tujuh sungai yang menyumbang kepada punca air minuman di sekitar banjaran bukit-bukau kawasan Bukit Larut.
"Kawasan tadahan air utama meliputi kawasan seluas 21.53 km persegi dan sudah tentunya kawasan tadahan sekunder lebih besar.
"Akibat kegiatan manusia yang semakin meningkat dan cadangan projek kereta kabel di Bukit Larut, bukit itu menghadapi risiko untuk kehilangan segala-galanya. Malah, sekarang pun sudah ada tangki septik individu dibina di kawasan peranginan bukit dan air sisa mengalir terus ke air terjun," kata Piarapakaran.
KAWASAN-KAWASAN tadahan berfungsi seperti span yang menyerap air hujan ketika musim tengkujuh.
Menurut Profesor Madya Dr. Maketab Mohamed dari Institut Alam Sekitar dan Pengurusan Sumber Air (IPASA), Universiti Teknologi Malaysia (UTM), di sebalik semua pengetahuan teknikal yang ada, pengurusan kawasan tadahan air di negara ini secara relatifnya masih lemah berbanding negara maju.
Katanya, dalam Akta Kualiti Alam Sekitar (EQA) 1974, Akta 127, pembuangan sebarang efluen di hulu punca air adalah lebih ketat berbanding di hilir, tetapi pihak berkuasa tempatan dan Jabatan Alam Sekitar (JAS) masih membenarkan kawasan industri dan perumahan dibina di hulu punca air.
"Impak kumulatif tidak diambil kira. Membina satu unit mungkin tidak mengapa tetapi bagaimana pula jika bilangan kawasan perumahan yang banyak ditambah dengan kawasan industri, semuanya di hulu? Satu contoh klasik ialah Sungai Skudai yang kini diletakkan di bawah Public Utilities Board (PUB) Singapura tetapi akan diserahkan balik kepada negeri Johor.
"Kawasan tadahan di situ mempunyai banyak perbandaran di hulu sungai (Senai, Saleng, Kulai, Kulaijaya) dan banyak industri. Sewaktu musim hujan, air sungainya keruh, sementara pada musim kering, takat pengambilan air banyak kali terpaksa ditutup kerana kandungan ammoniacal nitrogen yang tinggi (penunjuk pencemaran kumbahan/organik)," kata beliau.
Maketab menjelaskan, di sesetengah negeri di Amerika Syarikat (AS) termasuk New York dan juga di negara-negara Scandinavia, pembangunan dihadkan di kawasan tadahan air yang kritikal.
"Malahan ladang tidak dibenarkan beroperasi di hulu kawasan tadahan air yang penting. Di Jepun juga, dengan kawasan tanah yang terhad, pembangunan di kawasan tadahan air yang penting dikawal dengan peraturan yang ketat ke atas pelepasan efluen.
"Sebagai contoh, Tasik Biwa yang membekalkan air ke Kyoto dan Osaka dan kebanyakan Dataran Kansai, mempunyai keperluan pelepasan efluen yang ketat," katanya.
Cameron Highlands
Pada awal 2008, Maketab menjalankan kajian kebersihan (sanitari) ke atas bekalan air di Cameron Highlands termasuk Sungai Terla, satu daripada tiga kawasan tadahan air penting di tanah tinggi itu.
Dua lagi kawasan tadahan utama di Cameron Highlands ialah Ulu Sungai Bertam dan Sungai Burung.
SEORANG penduduk melihat air bukit bercampur tanah merah dan diesel yang mengalir masuk ke kawasan tadahan yang kemudian digunakan oleh penduduk tempatan di Jeli, Kelantan. - Gambar hiasan
Menurut beliau, loji rawatan air Sungai Terla menyediakan sekitar 80 peratus keperluan air yang boleh digunakan untuk Cameron Highlands, dengan demikian menjadikan lebih kritikal untuk melindungi kawasan tadahan air berkenaan.
Kata Maketab, di samping kewujudan ladang di hulu loji rawatan air Sungai Terla, terdapat juga ladang baru dibenarkan dibuka, menyebabkan penggondolan hutan di hulu takat pengambilan air.
Beliau berkata, ladang-ladang itu kini menjadi ancaman utama kepada mutu air mentah dalam bentuk jumlah pepejal terampai (TSS) di samping najis dan bakteria coliform yang berpunca daripada kegiatan manusia serta penggunaan baja organik daripada sumber haiwan seperti tahi ayam.
Maketab yang begitu khuatir dengan hasil penemuannya berkata, bahagian hulu kawasan tadahan Sungai Terla lebih mudah dilalui dengan pembukaan jalan menghubungkan Simpang Pulai ke Cameron Highlands dan Gua Musang.
"Selaras dengan amalan yang biasa dibuat dalam pengurusan kawasan tadahan air untuk tujuan bekalan air minuman, sebarang ladang atau kediaman manusia tidak sepatutnya dibenarkan dalam lingkungan kawasan tadahan Sungai Terla.
"Tidak ada lagi kompromi untuk keselamatan air mentah Sungai Terla. Ladang-ladang lama dan baru perlu ditutup dengan segera demi faedah penduduk Cameron Highlands dan pelancong yang melawat tanah tinggi itu," tegasnya sambil menjelaskan bahawa salinan kajiannya sudah dihantar kepada pihak berkuasa yang berkaitan. -Bernama
Sumber: Kosmo,27/4/09
